Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) in Children

DKKAT EKSKL VE H PERAKT V TE BOZUKLU U Aliye Pozcu lkokulu

Dikkat Eksiklii Hiperaktivite Bozuklu u (DEHB) Dikkat Eksikli i Hiperaktivite Bozuklu u dikkat eksikli i, d rt sellik bile enlerinden olu an, s kl kla ocukluk a bozuklu u olarak bilinmesine ra men ergenlik ve yeti kinlik d nemlerinde de devam edebilen, geli imsel boyutu olan n ropsikiyatrik bir bozukluktur 1996; Biederman, 1998; Seidman, 2006; Tannock, 1998). hiperaktivite ve (Barkley,

Dikkat Eksiklii Hiperaktivite Bozukluu olan ocuklar n davran lar ndaki a r h zl l k, zihinsel i levlerde g stermektedir: de kendini D ncelerin birbiri ard na giri i, d ncenin ak n n bozulmas , konudan konuya atlama, h zl konu man n amac ndan sapmas gibi zellikler saptand belirtilmektedir (Soykan, 2005).

DEHB olan ocuklar; her t rl uyaran n pe inden ko abilme, uzun s re dersleri izleyememe, ok konu up az dinleme, belirleyici zellikler unutkanl k say lmaktad r (Soykan, 1991). aras nda

Dikkatsizlik, d rt sellik gibi de i ik klinik zellikleri olan hastal n tan s n n, s reci i in gerekli olan dikkat s resi ve bunu yo unla t rman n beklendi i y llar nda konuldu u (Semerci,2007; S r c , 2011). hareketlilik ve a r o unlukla, renim ilk retim belirtilmektedir

Sklk Yaygnlk Yayg nl okul a ndaki ocuklarda %3-7 olarak belirtilmektedir (Amerikan Bozuklu un g r lme s kl erkeklerde k zlar n 3-5 kat d r. Psikiyatri 1994). Birli i, ocuk Ruh Sa l B l m ne ba vuran hastalar aras nda DEHB tan s alma oranlar d nyada (Stoler, 2006) ve lkemizde (Aras, nl ve Ta , 2007; Durukan ve ark., 2011) birinci s rada yer almaktad r.

DSM 5te kendini gsterme ekline gre bulgular yle zetleniyor: DSM 5 e g re te his konulabilmesi i in ocuklarda 6 ya da fazla bulgu, 17 ya sonras i in en az 5 bulgu olmas gerekiyor. Dikkat Eksikli i Dikkat Eksikli i Hiperaktivite Bozuklu u Hiperaktif D rt sel

Dikkat eksiklii Detaylara dikkat etmez, s rekli hata yapar, Dikkatini korumada s k nt ya ar, Dinlemez g r n r, Verilen komutlar izlemede g l k eker, Organizasyon sorunu ya ar, Yo un d nme gerektiren i lerden ka n r ya da bu i leri yapmaktan ho lanmaz, E yalar n kaybeder, Dikkati kolayca da l r, G nl k i lerini unutur.

Hiperaktif-drtsel Durdu u yerde duramaz; elleri, ayaklar k p r k p rd r, Uzun s re oturmada s k nt ya ar, ocukken ko ar ya da t rman r, yeti kinken yerinde duramaz, Sessizce bir eyle me gul olmada s k nt ya ar, Motor tak lm gibi veya d z duvara t rman rcas na hareketlidir, ok konu ur, Kar daki ki i sorusunu bitirmeden cevab yap t r r, Bekleme gerektiren ya da s rayla yap lan i lerde s k nt ya ar, Ba kalar n n s z n keser.

Birleik : dikkat eksiklii ve hiperaktif- d rt sel Yukar da her iki gruptaki bulgulara bir arada rastlanabilir. ocuklar Ne Zaman A r Hareketli Olarak De erlendirilmelidir?

Snfta srekli koan, grlt yapan ve ok konuan rencilerin hiperaktif olarak de erlendirilmesi, okul ortam nda s kl kla kar la lan bir durumdur. Ancak ya n n gere i hareketli olmakla a r hareketli olmak birbirine kar t r lmamal d r (Sel uk, 2001). Bu nedenle, normal hareketlilik ile hareketlilik a r aras ndaki farklar n bilinmesi nem ta maktad r. Bu farklar Tablo 1 de s n fland r lm bir bi imde sunulmu tur:

rencilerde Normal Hareketlilik ve Ar Hareketlilik Aras ndaki Farklar Normal Hareketlilik A r Hareketlilik A r hareketlilikte davran keyfi ve Normal hareketlilik uyumlu, s rekli ve ama s zd r. amaca y neliktir. Ortam ve dikkati Ortam ve dikkati s n rlay c s n rlay c yo unla t rmak gerekiyorsa rencinin yo unla t rmak gerekiyorsa rencinin hareketi azal r. hareketlili i artar. stresli Normal hareketli heyecan rencilerde A r renciler durumlarda hareketlilik artar. verici ortamlarda sakinle irken, normal durumlarda hareketlilik d zeyleri artar.

Tablo 1 incelendiinde, normal hareketlilikte davran n bir amaca hareketlilikte ise davran n ama s z olmas n n, a r hareketlilik ile normal hareketlilik aras ndaki en nemli fark olu turdu u g r lmektedir. y nelik olmas , a r

DEHBnin sa alt m nda kullan lan y ntemlerden biri de ocuklara y nelik dikkat e itimi programlar d r. Bu programlar arac l yla ocuklar kendi kendine y nerge verme ve edimsel ko ullanma teknikleri ile y nlendirilmelidirler.

Dikkat Eksiklii Hiperaktivite Bozuklu una E lik Eden Di er Problemler 1. Kar t olma kar t gelme boz. 21.6 40.6 2. Herhangi bir anksiyete bozuklu u 3. Yayg n anksiyete bozuklu u 4. major depresif bozuklu u 15.2 32.2

DEHB uyum olan akademik nedeniyle ve bir ocuklar n g l kleri ba ar olumsuz sosyal kendilik alg s geli tirdiklerini ve bunun da depresyon geli imine zemin haz rlad n belirtilmi tir. DEHB olan ocuk ve ergenlerde geli mektedir. depresyon i inde y llar

Sonu olarak DEHB olanlarda depresif bozukluk ve anksiyete bozukluklar normal pop lasyona g re daha s k g r lmektedir. Bu nedenle DEHB olgular n n s recinde depresif bozukluk bozukluklar a s ndan irdelenmesi do ru, etkili tedavi ve uzun d nem prognoz a s ndan b y k nem ta maktad r (Karaka ve ark, 2013). ve tedavi tan ve anksiyete

DEHBli rencinin; yeni, ilgi ekici bir ortamda bulunmas , davran lar n n d llendirilmesi ya da yo un dikkat gerektirmesine kar n sevdi i bir etkinlikle u ra mas durumunda problemlerinin davran g zlenmi tir (Krowatschek, 2002; Lauth ve Schlottke, 2002; Lauth vd., 2007). azald

beynin b l m n kontrol DEHB li Yap lan ara t rmalar, sorumlu merkezinden ki ilerde uyku s ras ndaki beyin i levleri ile ayn seviyede, d k fizyolojik y n nde veriler ortaya y zden DEHB li ki iler, akademik zorunluluklar, ev ve aile i i sorumluluklar, okul sonras aktiviteler, vb. konularla ba etme konusunda zorlan rlar. aktivite retti i te bu koymu tur. Hatta du alma, kahvalt y hat rlama, temiz k yafetlerini bulma gibi gerekliliklerini yerine getirmek bile DEHB li ki iler i in zor olabilir. g nl k basit ya am n

bu genellikle, ocuklar n ebeveynlerin ve retmenlerin Bu ocuk ne isterse onu yap yor gibi bir yorum yapmalar na neden olur (Lauth vd., 2007). davran lar Oysa DEHB de temel sorun, ki inin belirli bir i le ilgilenirken o s rada, i inden gelen ba ka bir ey yapma iste ine engel olamamas d r (S r c , 2003).

DEHB tedavisinin temelini ila tedavisi olu turmaktad r. lk tercih olarak psikostim lan ila lar (metilfenidat) kullan lmaktad r. Metilfenidat tedavisinden yarar atomoksetin tercih edilmektedir. g rmeyen hastalarda Aile ve DEHB retmenin hakk nda psikoe itimi tedavi uyumu a s ndan nemlidir. Bunun okul sosyal yan nda konularda ba ar s , beceriler ortam n d zenleyen davran tedaviler de yararl olmaktad r. gibi psikososyal ocu un

KAYNAKLAR Ayaz, A. B., Ayaz, M., Yazgan, Y. Dikkat Eksikli i Hiperaktivite Bozuklu unda Sosyal Cevapl l kta G r len De i iklikler. T rk Psikiyatri Dergisi 2013;24(2):101-10 Durukan, ., Sar , E., Karaman, D. 2. zg l renme Bozuklu u. Do aro lu, T. K. (2013). T rkiye de Dikkat Eksikli i Ve Hiperaktivite Bozuklu u le lgili al malar n Y r t ld Lisans st Tezlerin ncelenmesi.Journal Of Computer And Education Research (Issn: 2148-2896), 1(2), 90-112. Ercan ES, (2013) Dikkat Eksikli i Hiperaktivite Bozuklu u Epidemiyolojisi. Dikkat eksikli i ve Hiperaktivite bozuklu u Uzman G r Raporu-T rkiye 2013. 1. 2. 3. 4.

KAYNAKLAR 5.Karaka , S., Erdo an Bakar, E., & I k Taner, Y. (2013). Dikkat eksikli i hiperaktivite bozuklu u olgular ndaki zeka puan nda dikkatin rol . T rk Psikoloji Dergisi, 28, 62-82. 6.Kaynak http://dehbfarkindayim.com/dehbli-hayat/dehb-tani- kriterleri/ 7.Karaman, D., T rker, T., Kara, K., Durukan, ., & Fidanc , M. K. (2013). Dikkat eksikli i hiperaktivite bozuklu u olan ocuk ve ergenlerde depresyon ve anksiyete d zeyleri. Gulhane Med J, 55, 36-41. 8. neri : , Turgut S. ner P, Dikkat Eksikli i Hiperaktivite Bozuklu u Olan 8-12 Ya Grubu ocuklarda Ya am Kalitesi De erlendirmesi. ocuk ve Gen lik Ruh Sa l Dergisi : 17 (1) 2010 9. zmen, S. K. (2010). Okulda Dikkat Eksikli i Ve Hiperaktivite Bozuklu u (Dehb). Mersin niversitesi E itim Fak ltesi Dergisi, 6(2).