Different Types of Romatizma and Osteoartrit

HAVZA MESLEK YKSEKOKULU TERAP VE REHAB L TASYON B L M / F ZYOTERAP PROGRAMI FTP211-DAH L YE r. G r. Seda KARAMAN

ROMATZMAL HASTALIKLAR FTP211-DAH L YE Hafta-11

ROMATZMAL HASTALIKLAR Romatizma kelimesi, yunanca rheuma k k nden gelir. Bu kelime herhangi bir v cut s v s n nak n ,kan n y r mesini ifade eder. Romatizma, kemikleri, eklemleri, eklem evresi dokular , hatta sinir k klerini etkileyen b t n hastal klar adland rmak i in kullan l r. Bir ba kadeyi le, kaslarda ve zellikle eklemlerde kendini g steren a r l hastal klar n genel ad d r.

Ar, tm vcutta mevcut zgl alclar, yani ar ve ac al c lar n uyarman n bir sonucudur. Bu uyar m n iki kayna olabilir: a r al c lar n n gerilmesi, uzamas veya s k mas yla meydana gelen mekanik uyar ve iltihap arac lar yoluyla, bir iltihap esnas nda ortaya kan kimyasal uyar . Belirli s relerle tekrarlanan, hareket edince artan ve dinlenince yat an mekanik a r larla (artroz a r lar ), iltihab n ilerlemesine ba l olarak gece iddetlenen, sabahlar da bir kas lmayla birlikte hissedilen (iltihab a r lar ) birbirinden ay rmak gerekir.

Toplumda en ok grlen romatizma trleri Osteoartrit Romatoid artrit Yumu ak doku zedelenmesi (fibromiyalji, miyalji, boyun a r s , bel a r s ) Osteoporoz Akut eklem romatizmas Spondiloartrit

OSTEOARTRT Osteoartrit (dejeneratif artrit, OA veya dejeneratif eklem hastal olarak da an lan)d k seviyeli enflamasyon sonucu eklemlerde a r ya yol a an, eklemlerde bir t r tampon gibi i lev g ren k k rda n anormal bir l de y pranmas veya yok olmas veya bu eklemleri kayganla t ran sinoviyal s v n n azalmas sonucu olu an, klinik bir sendromdur. Kemik y zeyleri k k rdaktaraf ndan gittik e daha da az korunurken hasta a rl kkald ran eylemlerde bulunduk a ki buna y r me ve ayakta durma dahildir, a r hisseder. A r y z nden hareketin azalmas b lgesel kaslar nzay flamas na (atrofiye) ve ligamentlerin daha gev ekle mesine sebep olabilir.

Osteoartrit ismi Yunanca osteo yani "kemiksel, kemikle ilgili, kemikten", arthro yani "eklem" ve itis yani "enflamasyon" (iltihap) s zc klerinden t remi tir. Bununla birlikte, ger ekte, bir ok osteoartrit hastas nda ya ok az enflamasyon vard r ya da hi yoktur. Yayg n bir yanl anlama, rastlanmamas ndandolay , osteoartritin salt y pranma ve a nma sebepli oldu udur. Ancak, her ne kadar ya osteoartrit insidans yla ba lant g sterse de, bu ba lant sadece osteoartritin geli imi zaman alan bir s re oldu unukan tlar. Genellikle, osteoartritin alt nda yatan belirli bir sebep vard r ki bu duruma ikincil osteoartrit veya sekonder osteoartrit denilir. E er osteoartrite yol a an herhangi bir temel sebep saptanam yorsa, duruma birincil osteoartrit veya primer osteoartrit denir. Ayr ca,dejeneratif artrits kl kla osteoartrit i in e anlaml bir ekildekullan lsa da, osteoartrit hem dejeneratif hem de rejeneratif de i iklikler i ermektedir. gen bireylerde osteoartrite

ROMATOD ARTRT Romatoid artrit (RA) geleneksel bi imde, ba kl k sisteminin eklemlere sald rmas na enflamatuvar bir otoimm n bozukluk olarak tan mlanm t r. Engelleyici ve a r l bir enflamatuvar durumdur, a r ve eklem a nmas sebebiyle nemli oranda hareket kayb na yol a abilir. Hastal ks kl kla v cuttaki deri, kan damarlar , kalp, akci er ve kaslar gibi bir ok eklem d dokuyu da etkiledi i i in sistemiktir. Multifakt ryel bir mekanizmayla ortaya kt d n lse de kesin nedeni ortaya konamam t r. yol a an kronik,

Romatoid artrit bir kronik, enflamatuvar, multisistem, otoimm n bozuklu udur. S kl kla poliartik ler tutulum g sterir. Romatoid artriti di er artrit formlar ndan ay ran semptomlar ayn anda bir ok eklemin yumu ak dokusunun i mesi ve enflamasyonudur (poliartrit). Eklemler her zaman simetrik olarak (bilateral) etkilenirler. A r etkilenmi eklemlerin kullan lmas yla azal r ve genelikle sabahlar 1 saatten fazla s re etkilenmi t m eklemlerde sertlik hissedilir. Bu sebeple, eklemler kullan ld k a g n boyunca art g steren klasik osteoartrit a r s yla kar la t r ld nda romatoid artritin a r s sabahlar genellikle daha a rd r ve g n boyu azal r.

Patoloji ilerlerken enflamatuvar etkinlik eklem yzeyinde a nmaya ve y k ma yol a ar ki eklem y zeyi hareket alan na zarar verir ve ekil bozuklu una (deformiteye) sebep olur. Parmaklar genellikle ser e parma a do ru d ner (ulnar deviasyon) ve b ylece do al olmayan ekiller alabilir. Romatoid artritte g r len klasik deformiteler Boutonniere deformitesi ve ku u boynu deformitesidir. Bunlar n d nda farkl deformiteler de g r lebilir. Dermatolojik a dan, genellikle ekstansor y zeylerde, rne in dirseklerde, deri alt nda (subkutan z) nod ller olu ur.

Extra-artikler belirtiler de bu hastal osteoartritten ayrtrr. rnein, o u hastada ya hastal n (kendisinin) sebebiyle ya da hastal n tedavisinde kullan lanila lar n, zellikle analjezi i in kullan lan NSAIDlerin (non-steroidal anti-enflamatuvar ila lar), yan etkisi olarak olu an gastrointestinal kanaman n sebebiyle anemi olu ur. L kopeni ile birlikte splenomegali (dalak b y mesi) g r lebilir (Felty sendromu) ve lenfatik infiltrasyon t k r k ve g zya bezlerini etkileyebilir (Sj gren sendromu). Ayr caakci erler ana hastal ngeli iminin bir evresi olarak veya tedavinin sebebiyle etkilenebilirler. Aniden veya tedavinin ( rne in metotreksat kullan m n n) bir sonucu olarak fibrozit ortaya kabilir. Amiloidoz g r lebilir ki bu yalanc hipertrofiye (ps dohipertrofi) sebep olabilir.

Kardiyovaskler olarak perikardit, valvlit ve fibroz saylabilir. Gzsel (ok ler) a dan da keratokonjonktivitis sicca (kuru g zler), episklerit ve skleromalazi g r lebilir. Bunlar nd nda otoimm n olarak, vask ler bozukluklar say labilir. N rolojik a dan monon ritis multipleks ve atlantoaksiyal subl ksasyon belirtileri olabilir. Romatoid artrit hastalar nda ortaya kan psikolojik durum da nemlidir. Hastalar n o unda,hastal ngeli imininyaratt engeller sebebiyle kendilerine yetemez olu lar depresyona yol a m t r. Yine hastal n bu engelleyici zelli i sebebiyle hayatlar nda ortaya kande i iklikler, rne ini lerini kaybetmeleri, hastalar n genelinde en az ndanyo un moral bozuklu u ve baz hastalarda depresyon sebebidir.

ROMATZMAL HASTALIKLAR Yumu ak doku hastal klar %60 Dejeneratif hastal klar %30 nflamatuvar romatizmal hastal klar %10

Romatolojik Hastaya Yaklam yk Fizik inceleme Laboratuvar - kan, serum, idrar - Eklem s v s G r nt leme y ntemleri - Radyolojik tetkikler - N kleer t p tetkikleri Tan Tedavi

Romatolojik Hastalklarda Hikaye (Yak nmalar n) Ba lang zaman Ba lang ekli( mono, oligo,poliartik ler) Seyri (migratuvar, intermittant, additif, progresif) S resi Yeri Art ran ve azaltan fakt rler stirahatle de i imi ( gece a r s ) Hareketle ilgisi

Fizik nceleme Genel sistemik inceleme Y r y , post r Eklemlerin muayenesi - inspeksiyon: eritem, i lik, deformite - Palpasyon: Hassasiyet, s art - Harakette k s tl l k, a r ( aktif- pasif)

Artralji- Artrit A r Is art i lik K zar kl k Fonksiyon kayb

Eklem Ars Nedenleri Eklem Kemik Ligament Tendon Bursa Yumu ak doku Yans yan a r

ARTRT Akut Artrit < 6 hafta Kronik artrit > 6 hafta

ntermitant Artritler Beh et hastal FMF Gut ntermitant Hidrartroz Palindromik romatizma

Ankilozan Spondilit Ankilozan spondilit(k sacaAS), (Yunanca ankylos, sert,kat ; spondylos, omurga), nceki isimleri "Bechterew hastal ; Bechterew sendromu; Marie Str mpell hastal ", kronik, a r l ,yang sal (enflamatuvar) bir artrit t r ve otoimm n bir hastal kt r.Ba l ca omurga, pelvis deki sakroiliak eklemler ve b y k eklemler (kal a, omuz) olmak zere eklem ve evre yap lar n tutar ve sonu olarak omurgan nkayna mas na neden olabilir.

Omurgada kemiklerin birbirine kaynamas bambu kam denilen bir g r nt ye neden olur. Hastalar n y llar i inde omurgas sertle ir ve s rt kamburla abilir. AS, bundan ba ka g z, barsak, b brek, kalp ve akci erler gibi yumu ak dokularda da tutulum g sterebilir.

Ankilozan spondilit, otoimmn spondiloartropatiler grubunda yer al r ve genetik yatk nl kla g l bir ba bulunmaktad r. Hastalar n % 96 s nda HLA-B27 geni bulunmaktad r. Olas l kla normalde zarars z olan baz mikroorganizmalar HLA-B27 geni ile ili kiye girmektedir. Baz barsak ya da idrar yollar hastal klar AS'in ortaya kmas n tetiklemektedir. sonu olarak bu hastal n, genetik zeminde evresel etkenlerle ortaya kt s ylenebilir.

ASde Belirtiler ve Bulgular Belirtiler tipik olarak, bazen omurgan ntamam nayay l m g steren, genellikle omurgan nortas ndayerle en kronik a r ve sertliktir, bu a r hatta bir ya da iki kal aya ya da uyluktan sarkoliak eklemlere kadar yay l m g sterebilir. Bu belirtiler kademeli olarak ilerler. Ba lang ta genellikle ankilozan spondilite zg de illerdir. Haftalar ya da aylar i inde artan bel a r s ve sertlik. G n i inde hareket etmekle ya da egzersizle azalan sabah sertli i ve a r s Bu belirtilerin 3 aydan uzun s redir devam etmesi. zellikle erken d nemde kilo kayb . Yorgunluk Ate ve gece terlemesi. Topuk a r s Kaba etlerde bazen bir tarafta, bazen di er tarafta de i ici karakterde a r G sa r s ( zellikle bat c tipte)

Ar Nedenleri A r % - Ba a r s 73 - Bel a r s 56 - Kas a r s 53 - Eklem a r s 51 - Mide a r s 46 - Menstr el a r 40 - Di a r s 27 Romatolojik Hastal klar

Monoartikler Artritler 1- infeksiy z monoartritler Septik artrit (bakteriel- fungal- viral) Kristal artritleri 2- nfilamatuvar monoartritler JRA ( pausiartik ler) Romatoid artrit Spondiloartropatiler Akut romatizmal ate Beh et hastal FMF Palindromik romatizma ntermitant hidroartroz Di er ( sarkoidozis, serum hastal )

FMF (Ailevi Akdeniz Atei) Ailevi Akdeniz Ate i ( ngilizce: Familial Mediterranean Fever, Akdeniz Ate i, tekrarlayan ate ,kar n a r s ,g sa r s ve eklem a r s n betleri yapan bir hastal kt r. N betler genellikle 24-48 saat s rer. Hastalarda Ailesel ge i : Hastal n ortaya kmas i in anne ve baban n ta y c ya da hasta olmas gerekir. S kl kla Akdeniz B lgesi ve civar nda g r lmesi (Karadeniz B lgesi de dahil) Ate n betleri yapmas : Ate n betlerine kar na r s , eklem a r s veya g s a r s e lik eder. Kar na r s , akut apandisit ile kar abilir ve ok iddetli olabilir. Bu hastalar n bir k sm akut apandisit tan s ile ameliyat edilmi lerdir ancak kar na r lar ge memi tir. FMF). Ailevi

Akut romatizmal ate monoartrit ayrctansndaakldatutulmas gereken hastal klardan biridir. En s k 5-15 ya lararas nda g r lmektedir. st solunum yolu enfeksiyonu hikayesi olan migratuvar ( bir eklem iyile mekte iken, ba ka bir eklemde artrit bulgular geli ir) zellikle artriti olan hastalarda ncelikle d n lmelidir.

Lokal periartikler sendromlar B lge omuz Periartik ler Sendrom Subakrominal bursit Bisipital tendinit, rot. Kuf y rt Olekranon bursiti Epikondilit Ekstans r tendinit Gonokokkal tenosivonit Palmar Fasiit Ligament /kaps l hasar B y k Torakanter bursiti skial Bursit, fasia lata send. Prepatellar bursit Menisk s, Baker kisti Peroneal tendinit Retrokalkaneal bursit Palantar Fasiit Pes planus Non- artik ler Sendrom Pankost Tm, Brakial pleksopati Dirsek Ulnar sinir s k ma n ropatisi Kalpar T nel Sendromu El Bile i El Kal a Merelgia parestetika Derin infeksiyonlar Diz Neoplazm infeksiyon HOA Tarsal t nel sendromu Sel lit Vask ler yetmezlik Ayak Bile i Ayak