Effective Techniques for Improving Retention Rates in Educational Settings

Aamal Yardmla retim pucunun Giderek Artt r lmas yla retim pucunun Giderek Azalt lmas yla retim

Konu Balklar Konu Ba l klar A amal Yard mla retim pucunun Giderek Artt r lmas yla retim pucunun Giderek Azalt lmas yla retim

Aamal Yardmla retim A amal Yard mla retim A amal yard mla retimin otizm, e itli d zeylerde zihin zr , geli imsel gerilik gibi de i ik z r gruplar nda yer alan ocuk ve yeti kinlere retim yapmakta etkili oldu u, ara t rma bulgular yla desteklenmi tir. Ancak, o unlukla yeti kinlere zincirleme davran lar n retiminde kullan ld g r lmektedir. A amal yard mla retimde zerinde durulmas gereken nokta, birey ipucuna gereksinim duymad ya da daha l ml bir ipucuna gereksinim duydu unda ipucunu silikle tirmek ve birey gereksinim duydu unda daha nce silikle tirilen ipucunu tekrar sunmakt r.

Aamal Yardmla retim A amal Yard mla retim A amal yard mla retimle y r t len al malarda ipucunun nas l silikle tirildi i konusunda inceleme yap ld nda, silikle tirmenin ipucunun t r nde, ipucunun yo unlu unda, ipucunun say s nda ve yo unlu unda, ipucunun t r nde ve yo unlu unda yap ld g r lm t r. A amal yard mla retimde birey yan t aral nda tepkide bulunmazsa ya da yanl tepkide bulunaca anla l rsa, uygulamac hemen kontrol edici ipucunu sunar; dolay s yla, bireyin yanl tepkide bulunmas nlenmi olur. Gunter, Fox ve Brady (1984) a amal yard mla retimde temel anlay n bireye gerekti inde ve yeterince ipucu sunmak; ayr ca, bu ipu lar n m mk n olan en k sa s rede silikle tirmeye ba lamak oldu unu ifade etmi lerdir.

Aamal yardmla retimin snrll: A amal yard mla retim, sistematik kurallara sahip olmamas ve uygulamac n n anl k kararlar alarak uygulamada de i iklikler yapmas n gerektirmesi nedeniyle tercih edilmeyen bir y ntem olabilir. Ayr ca, y ntem uygulamac n n anl k kararlar almas n gerektirdi i i in retim s ras nda al nan bu anl k kararlar her zaman do ru kararlar olmayabilir. Bu durum ise, hem renmenin h z n azaltabilir, hem de yanl s z retimin yararlar olarak belirtilen noktalarda sorunlar ya anmas na neden olabilir.

Aamal Yardmla retimin Basamaklar A amal yard mla retim de nceki yanl s z retim y ntemlerinde bahsetti imiz a amalar i ermektedir. Farkl la an basamak pucunu Silikle tirme S recini Belirleme a amas d r. retime ba lamadan nce uygulamac ipucunu nas l silikle tirece ine ya da bireye nas l daha az yard mda bulunaca na karar vermelidir. Ancak, yine de ipucunun silikle tirilmesine ili kin uygulamac n n birey performans na ba l olarak anl k kararlar alaca n unutmayal m.

pucu, davran ncesi ipucu ve silikletirmeyle retim ynteminde olduu gibi ipucunun younluunu azaltarak, ipucunun pozisyonunu de i tirerek, ipucunun sunulma s kl n azaltarak ya da ipucu t r n de i tirerek silikle tirilebilir. Birey ba ms z olarak tepkide bulunmaya ba lam sa ya da bir t r ipucunun sunulmas na do ru tepkide bulunuyorsa, retmen hemen ipucunu ortadan kald rmaya ya da silikle tirmeye ba layabilir.

pucunun Giderek Arttrlmasyla pucunun Giderek Artt r lmas yla retim retim En d k d zeyde ipucu sunma olarak da bilinen ipucunun giderek artt r lmas yla retim, bireyin do ru tepkide bulunmas n ger ekle tirecek en d k d zeyde ipucu sunulmas yla retime ba lanarak (do al uyaran sunarak), gerektik e ipucunun t r n ve yo unlu unu de i tirerek bireyin bedeni zerinde daha fazla etkisi olan ipucu d zeyine ge ilmesi olarak tan mlanmaktad r. Di er bir deyi le, ipucunun giderek artt r lmas yla retim, birey zerinde daha az etkisi olan ipucundan daha fazla etkisi olan ipucuna do ru bir dizi ipucu kullan larak retim sunulmas d r. Bu retim y nteminde ipucunun sunulu s ras belirlenmi tir ve bir ipucu d zeyinden di erine ge i ancak birey belirlenen yan t aral nda tepkide bulunmazsa ger ekle ir.

pucunun Giderek Arttrlmasyla pucunun Giderek Artt r lmas yla retim retim Wolery ve Gast (1984), ipucunun giderek artt r lmas yla retimi uygulayacak uygulamac lara, s ralanan d rt noktaya dikkat etmelerini nermi lerdir: (a) Her ipucu d zeyinde, uyaran kontrol n n kurulmas n n hedeflendi i hedef uyaran sunulmal d r. rne in, orta derecede zihin yetersizli i olan bir yeti kine fotokopi makinas n kullanarak fotokopi ekmenin retildi ini varsayal m. Uygulamac hangi ipucu d zeyinde retim sunuyor olursa olsun, mutlaka hedef uyaran sunmal d r ( rne in, Ahmet, u ka d n fotokopisini ek. ). (b) Bireye gereksinim duydu u d zeyde ipucu sunulmal d r. Uygulamac bireye s zel ipucu sunabilir ( rn., Ahmet, nce fotokopi makinas n n g d mesine bas. ). (c) pucu sunulduktan sonra yan t aral beklenmelidir, (d) Do ru tepkiler hangi ipucu d zeyinde verilirse verilsin, bireyin t m do ru tepkileri i in peki tire sunulmal d r.

pucunun Giderek Arttrlmasyla pucunun Giderek Artt r lmas yla retim retim pucunun giderek artt r lmas yla retimde uygulamac retime en az d zeyde ipucu sunarak ba lar. Birey sunulan bu uyarana do ru tepkide bulunursa, peki tirilir. Bu tepkiye ipucundan nce do ru tepki denir. Birey bu uyarana yanl tepkide bulunursa, uygulamac hedef uyaran tekrar sunar ve ard ndan bu hedef uyarana ilk ipucunu sunar. Bu tepkiye ipucundan nce yanl tepki denir. Bu a amada sunulan ipucu ikinci d zey ipucudur. Birey do ru tepkide bulunursa, davran peki tirilir. Bu tepkiye ipucundan sonra do ru tepki denir.

Birey yanl tepkide bulunursa, uygulamac hedef uyaran tekrar sunar ve ardndan bu hedef uyarana ikinci ipucunu sunar. Bu tepkiye ipucundan sonra yanl tepki denir. Bu a amada sunulan ipucu ise, nc d zey ipucudur. Uygulamac bireyin do ru tepkisini peki tirir; birey yanl tepkide bulunmu sa, uygulamac hedef uyaran sunduktan sonra bir sonraki d zeydeki ipucunu sunar. Bu s re , retim tamamlan ncaya de in s rd r l r.

*** pucunun giderek artt r lmas yla retim, farkl engel gruplar ndan bireylere retim yapmakta etkili oldu u bulunmu tur. En d k d zeyde ipucu sunma olarak da bilinen ipucunun giderek artt r lmas yla retim, rencinin do ru tepkide bulunmas n ger ekle tirecek en d k d zeyde ipucu sunulmas yla retime ba lanarak (do al uyaran sunarak), gerektik e ipucunun t r n ve yo unlu unu de i tirerek bireyin bedeni zerinde daha fazla etkisi olan ipucu d zeyine ge ilmesi olarak tan mlanmaktad r. pucunun giderek artt r lmas yla retimde ipucunun sunulu s ras belirlenmi tir ve bir ipucu d zeyinden di erine ge i ancak birey belirlenen yan t aral nda tepkide bulunmazsa ger ekle ir.

*** pucunun giderek artt r lmas yla retim en az d zeyden olu an bir ipucu hiyerar isi gerektirir: (a) birinci d zeyde, bireyin herhangi bir yard m almaks z n tepkide bulunmas na olanak tan n r (bireye, ipucu sunulmadan do al uyaran sunularak tepkide bulunma olana tan n r), (b) ikinci d zeyde ise, renci davran zerinde en az kontrol etkisi ve en fazla kontrol etkisi olan ipucu d zeyleri belirlenir, (c) ipucu hiyerar isindeki nc ve son a amada ise, rencinin do ru tepkide bulunmas n kesinle tiren kontrol edici ipucu sunulur.

pucu hiyerarisinde her ipucu dzeyinde beceri ynergesi sunulmaldr. Hiyerar iyi izleyerek, ipucunun sunulmas ndan nce ve sonra rencinin tepkide bulunmas i in yan t aral s resi b rak lmal d r. pucu hiyerar isinde hangi d zeyde ger ekle irse ger ekle sin, bireyin do ru tepkileri peki tirilmelidir. pucunun giderek artt r lmas yla retimde be t r birey tepkisi vard r: pucundan nce do ru, ipucundan sonra do ru, ipucundan nce yanl , ipucundan sonra yanl ve tepkide bulunmama.

*** pucunun giderek artt r lmas yla retimin uygun bi imde kullan labilmesi i in ipucu hiyerar isinde nce yaln zca hedef uyaran n kendisine yer verilmeli ve ard ndan en az iki ipucu d zeyi kullan lmal d r. Dolay s yla, hiyerar ide en az ipucu d zeyi yer almal d r. pucunun giderek artt r lmas yla retimde maksimum ipucu say s gibi bir l t yoktur ve kullan lacak ipucu retilecek beceri ve bireye ba l olarak belirlenir. pucunun giderek artt r lmas yla retimde ipu lar birey bedeni zerinde en az kontrol gerektirenden ba lay p en fazla kontrol gerektirene do ru ilerleme kural na g re s ralan r. Hiyerar i yaln zca hedef uyaran n sunulmas ile ba lar (ya da en az yard m ile), ipucu d zeyi giderek daha fazla yard m sunma ile devam ettirilir ve son d zeyde kontrol edici ipucu sunulur.

pucunun Giderek Azaltlmasyla retim En y ksek d zeyde ipucu sunma olarak da bilinen ipucunun giderek azalt lmas yla retim, bireyin do ru tepkide bulunmas n sa layan en y ksek d zeyde ipucu sunulmas yla retime ba lanarak, zamanla ipucunun ortadan kald r lmas olarak tan mlan r. pucunun giderek azalt lmas yla retim uygulamac n n l ml l k ilkesine g re birey bedeni zerinde en fazla kontrol gerektiren ipucundan (en az l ml dan) en az kontrol gerektiren ipucuna (en fazla l ml olana) do ru bir ipucu hiyerar isi izleyerek ipucunun sunulmas olarak tan mlanm t r.

Balangta, en az lml olan ipucu, birey belli bir lt karlar dzeyde performans sergileyinceye dein hedef uyaranla e zamanl olarak sunulur. Bu d zeyde l t kar land ktan sonra ise, daha l ml olan ipucunun sunulmas na ge ilir. Birey hedef uyarana ba ms z olarak do ru tepkide bulununcaya de in s re bu ekilde devam ettirilir.

pucunun Giderek Azaltlmasyla retim Schoen (1986) ipucunun giderek azalt lmas yla retimi, bireyin do ru tepkide bulunmas n sa layan ipucu ile retime ba lanarak zaman i inde ipucunda silikle tirme yap lmas olarak tan mlam t r. Uygulamac ipucunda ger ekle tirece i silikle tirmeyi nceden belirler. Bu silikle tirme iki bi imde yap labilir: (a) en az l ml dan en ok l ml ya do ru giderek azalan bir hiyerar i ile ipucunun sunulmas benimsenebilir ( rne in, fiziksel ipucu-model ipucu-s zel ipucu), (b) bir tek ipucunun miktar nda ya da yo unlu unda silikle tirme yap lmas benimsenebilir ( rne in, k smi fiziksel ipucu sunulurken nce bireyin dirse ine destek verilirken daha sonra sadece bile inin hafif e tutulmas ). Bu y ntemde uygulamac ne zaman daha az l ml olan ipucunu sunmaya ba layaca na retime ba lamadan nce karar vermelidir.

pucunun giderek azaltlmasyla retimde, dier yanlsz retim yntemlerinde karlalan sorunlara zm yollar bulunmaktad r. Wolery ve di erleri (1992), bu sorunlar ve bu sorunlar gidermek zere uygulamac n n neler yapabilece ini yle zetlemi lerdir: Birey taklit etme becerisine sahip de ilse ya da s zel y nergeleri takip edemiyorsa: Uygulamac s zel ya da model ipucundan daha az l ml olan bir ipucu ile retime ba layabilir. Birey ipucunu bekleme becerisine sahip de ilse: Uygulamac , birey tepkide bulunmadan nce bireyin gereksinim duydu u d zeyde ipucu sunabilir.

retim srasnda gerekleen hata says yksekse: Uygulamac, birey tepkide bulunmadan nce bireyin gereksinim duydu u d zeyde ipucu sunabilir, yeni ipucu d zeyine ge i i in l t belirleyebilir ve daha l ml ipucunda hata oluyorsa daha az l ml olan ipucuyla retim sunmaya geri d nebilir. zerinde al lan beceri yeni ve zor bir beceriyse: Uygulamac kontrol edici ipucunu belirler ve birey tepkide bulunmadan nce ipucunu sunarak bireyin do ru tepkide bulunmas n sa layabilir. Uygulamac , sundu u ipucuna birey do ru tepkide bulunmad k a, ipucunu silikle tirmeye ge mez. zerinde al lan beceri ak c l k gerektiren zincirleme bir beceriyse: Uygulamac zincirleme becerinin her bir basama i in gerekli olan ipucunu belirler ve sunar. Birey, bu s reci, birey davran ta ak c l k kazan ncaya de in devam ettirir.

*** pucunun giderek azalt lmas yla retim farkl engel gruplar ndan bireylere tek-basamakl ve zincirleme davran lar n retiminde etkili bir retim y ntemidir. pucunun giderek azalt lmas yla retim, bireyin do ru tepkide bulunmas n sa layan en y ksek d zeyde ipucu sunulmas yla retime ba lanarak, zamanla ipucunun ortadan kald r lmas olarak tan mlan r. pucunun giderek azalt lmas yla retimde, en az l ml olan ipucu, birey belli bir l t kar lar d zeyde performans sergileyinceye de in, hedef uyaranla e zamanl olarak sunulur; bu d zeyde l t kar land ktan sonra ise, daha l ml olan ipucunun sunulmas na ge ilir. Birey hedef uyarana ba ms z olarak do ru tepkide bulununcaya de in s re bu ekilde devam ettirilir.

*** pucunun giderek azalt lmas yla retimde silikle tirme, (a) en az l ml dan en ok l ml ya do ru giden bir hiyerar i ile ipucunun sunulmas ve (b) bir tek ipucunun miktar nda ya da yo unlu unda silikle tirme yap lmas olmak zere iki bi imde ger ekle tirilebilir. pucunun giderek azalt lmas yla retim y ntemini kullanabilmek i in uygulamac n n, kullanaca kontrol edici ipucu ve d zeylerinin ne olaca na, hangi peki tire leri kullanaca na ve bir ipucundan di erine ge i i in l t n ne olaca na karar vermesi gerekmektedir. pucunun giderek azalt lmas yla retimde temel y ntemsel zellik yer almaktad r, (a) uygulamac retim s ras nda kullanaca hedef uyaran ve ipu lar n belirlemelidir, (b) uygulamac ipucu hiyerar isinde bir ipucu d zeyinden di erine ge i i in l t belirlemelidir, (c) uygulamac bireyin daha l ml ipucu d zeyindeki performans n de erlendirmek zere yoklama denemeleri d zenlemelidir.

*** pucunun giderek azalt lmas yla retimde kontrol edici ipucu her zaman ilk ipucu d zeyinde sunulmal d r. pucu hiyerar isi i inde yer alan son d zeyde ise, uygulamac ipucu sunmaks z n yaln zca hedef uyaran sunarak bireyin tepkide bulunmas n sa lamal d r. pucunun giderek azalt lmas yla retimde be t r birey tepkisi yer almaktad r: ipucundan nce do ru tepkiler, ipucundan sonra do ru tepkiler, ipucundan nce yanl tepkiler, ipucundan sonra yanl tepkiler ve tepkide bulunmama. T pk di er y ntemlerde oldu u gibi, ipucunun giderek azalt lmas yla retimde de hedef uyaran n renci ve retilen becerinin zelliklerine g re belirlendi ini an msayal m.

*** pucunun giderek azalt lmas yla retimde her iki do ru tepki de peki tirilmelidir. Ancak, uygulamac ipucu sunularak ve ipucu sunulmadan al nan do ru tepkiler i in peki tire t r ve miktar nda de i iklikler yapabilir. pucunun giderek azalt lmas yla retimde yanl tepki kontrol edici ipucu sunulduktan sonra ger ekle irse, uygulamac birey davran zerinde daha fazla kontrol gerektiren bir ipucu bulmal d r.