ESCO Classification of European Skills, Competencies, and Professions

ESCO KLASIFIKIMI SHUM GJUH SH EVROPIAN I AFT SIVE, KOMPETENCAVE DHE PROFESIONEVE Financuar nga Bashkimi Evropian. Pik pamjet dhe opinionet e shprehura jan megjithat vet m ato t autorit(ve) dhe nuk pasqyrojn domosdoshm risht ato t Bashkimit Evropianose t Agjencis EkzekutiveEvropianet Arsimit dhe Kultur s (EACEA). As Bashkimi Evropian dhe as EACEA nuk mund t mbajn p rgjegj si p r to.

PERMBAJTJA NJESIA 1 Hyrje NJESIA 2 Kualifikimet, Aft sit , Profesionet NJESIA 3 Marr dh niet e nd rsjella 2

Njesia 1_Hyrje ESCO FJALOR I PROFESIONEVE DHE AFT SIVE Klasifikimi shum gjuh sh evropian i aft sive, kompetencave dhe profesioneve (ESCO) sh rben si nj fjalor i profesioneve dhe aft sive t r nd sishme p r tregun e pun s dhe arsimin dhe trajnimin e BE-s . ESCO ofron p rshkrime t 3,008 profesioneve dhe 13,890 aft sive t lidhura me k to profesione, t p rkthyera n 27 gjuh (t gjitha gjuh t zyrtare t BE-s plus islandishten, norvegjeze dhe arabe). 3

Njesia 1_Hyrje ESCO FJALOR I PROFESIONEVE DHE AFT SIVE Klasifikimi ESCO identifikon dhe kategorizon aft sit , kompetencat dhe profesionet e r nd sishme p r tregun e pun s dhe arsimin dhe trajnimin e BE-s . Ai tregon n m nyr sistematike marr dh niet midis koncepteve t ndryshme. ESCO Aft sive, Evropiane. ESCO sht pjes e strategjis Evropa 2020. sht klasifikimi shum gjuh sh dhe Profesioneve i Kompetencave Nj version demo i sistemit ESCO u lan ua n tetor 2013, nd rsa versioni i par u l shua n korrik 2017. Shikoni videon: 4

Njesia 1_Hyrje ESCO Baza e t dh nave ESCO ndihmon p rdoruesit t kuptojn : a) njohurit dhe aft sit q lidhen me nj profesion t caktuar; b) njohurit , aft sit dhe kompetencat q lidhen me nj kualifikim specifik; c) kualifikimet q lidhen me nj profesion t caktuar. 5

Njesia 1_Hyrje ESCO MISIONI DHE VIZIONI Nj nga misionet kryesore t ESCO sht t nd rtoj ura m t forta midis bot s s arsimit dhe trajnimit dhe bot s s pun s, duke kontribuar n reduktimin e mosp rputhjeve t aft sive dhe duke mb shtetur funksionimin m t mir t tregut t pun s. Vizioni i ESCO sht sigurimi i nj gjuhe t p rbashk t referimi q mund t mb shtes transparenc n, p rkthimin, krahasimin, identifikimin dhe analiz n e p rmbajtjes s nj kualifikimi, duke ndihmuar k shtu t tregohet se si ato lidhen me aft sit dhe profesionet e nevojshme n t gjith profesionet dhe sektor t. 6

Njesia 1_Hyrje ESCO SYNIMET Sistemi sht p rdit suar nga Drejtoria e P rgjithshme e Pun simit, shtjeve Sociale dhe P rfshirjes me mb shtetjen e Cedefop dhe pal ve t interesuara. N thelb, ESCO "punon si nj fjalor, duke p rshkruar, identifikuar dhe klasifikuar profesionet, aft sit dhe kualifikimet profesionale q lidhen me tregun e pun s dhe arsimin dhe trajnimin e BE-s ". Q llimi kryesor i sistemit sht t mb shtes l vizshm rin e pun tor ve n t gjith BE-n dhe nj treg m t integruar t pun s duke ofruar nj kuptim t p rbashk t mbi aft sit , profesionet dhe kualifikimet. 7

Njesia 1_Hyrje ESCO SYNIMET Komisioni Evropian zhvilloi ESCO me objektivat e m posht m: 1. t p rmir soj komunikimin nd rmjet sektorit t arsimit dhe trajnimit dhe tregut t pun s t BE-s ; 2. t mb shtes l vizshm rin gjeografike dhe profesionale; 3. p r t'i b r t dh nat m transparente dhe leht sisht t disponueshme p r p rdorim nga pal t ndryshme t interesit; 4. t leht soj shk mbimin e t dh nave nd rmjet pun dh n sve, ofruesve t arsimit dhe pun k rkuesve; 5. t mb shtes hartimin e politikave t bazuara n d shmi duke p rmir suar mbledhjen, krahasimin dhe shp rndarjen e t dh nave n inteligjenc n e aft sive dhe mjetet statistikore, dhe duke mund suar analiz m t mir t ofert s dhe k rkes s p r aft si. 8

Njesia 1_Hyrje ESCO TERMINOLOGJIA E TREGUTT PUN S ESCO mb shtet p rshkrimin dhe kuptimin e rezultateve t t nx nit t nj kualifikimi Nj terminologji e tregut t pun s q mund t ndihmoj p r t kuptuar se cilat profesione dhe aft si lidhen me nj kualifikim t caktuar, u lejon nx n sve, pun k rkuesve dhe pun dh n sve t p rdorin m s miri k t informacion: ESCO e plot son k t nevoj duke ofruar nj fjalor t azhurnuar, t bazuar n d shmi dhe shum gjuh sh, si dhe fjalorin e profesionit. 9

Njesia 1_Hyrje ESCO INFORMACIONI P R TREGUN E PUN S ESCO u mund son sistemeve t TI-s t transformojn p rvoj n kualifikimet e nj pun k rkuesi n nj grup t mundsh m aft sish Bazuar n k t , sht e mundur t p rputhen pun k rkuesit me vendet e lira t pun s ose pun dh n sit me rekrut t e mundsh m n m nyr m t sakt dhe transparente. e pun s dhe dhe kompetencash. ESCO sht nj mjet i r nd sish m p r Sh rbimet Publike t Pun simit. Ai ndihmon p r t kuptuar informacionin q p rmban vendet e lira t pun s, CV-t dhe kualifikimet dhe k shtu shk mbejn leht sisht informacionin e tregut t pun s. ofron nj terminologji standarde q Sh rbimet e Pun simit n p r Evrop po p rfshijn ESCO n sistemet e tyre. ESCO leht son hartimin e vendeve t lira t pun s dhe profileve t pun s n gjuh t ndryshme. 1 0

Njesia 1_Hyrje ESCO MB SHTETJEN E SISTEMEVET ARSIMIT DHETRAJNIMIT ESCO mb shtet sistemet e arsimit dhe trajnimit n kalimin drejt rezultateve t t nx nit q i sh rbejn m mir nevojave t tregut t pun s. Organizatat q ofrojn t dh na p r kualifikimet mund t p rdorin ESCO p r t sh nuar p rshkrimet e rezultateve t t nx nit me terminologjin e aft sive, duke integruar njohurit , aft sit dhe konceptet e kompetencave q korrespondojn me p rshkrimin e rezultateve t t nx nit t kualifikimit. Kjo i ndihmon institucionet m simore t shprehin rezultatet e tyre t t nx nit n nj m nyr q leht son t kuptuarit e kualifikimeve t tyre nga aktor t e tregut t pun s dhe p r t t rhequr nx n s nga brenda dhe jasht kufijve. 1 1

Njesia 1_Hyrje ESCO P RDORIMETE MUNDSHME (1) Aft sit dhe profesionet ESCO mund t p rdoren p r t'u ofruar pun k rkuesve dhe nx n sve sugjerime t p rshtatura p r mund sit e t m suarit dhe trajnimit. Platformat dixhitale mund t p rdorin ESCO p r t'u ofruar qytetar ve informacion mbi mund sit e t m suarit, p r t sugjeruar kurse, p r t zhvilluar mund si trajnimi t personalizuara dhe p r t rekomanduar shtigje m simi bazuar n aft sit e njer zve. Ofruesit e udh zimeve p r karrier mund t p rdorin ESCO p r t ofruar sh rbime udh zimi dhe p r t rekomanduar trajnime t p rshtatshme bazuar n aft sit e vendosura dhe aspiratat e karrier s s nj individi. 1 2

Njesia 1_Hyrje ESCO P RDORIMETE MUNDSHME (2) Organizatat mund t p rdorin ESCO p r t identifikuar aft sit e zhvilluara n nj aktivitet t caktuar. P r m tep r, pasi t p rfundoj aktiviteti m simor n nj projekt t caktuar, nx n si mund t marr nj form certifikimi, p r shembull nj distinktiv t hapur, i cili lidh aft sit e nx n sve me nj terminologji standarde dhe mb shtet v rtetimin e arritjeve t t m suarit joformal dhe joformal. Distinktiv t m pas mund t shfaqen n portofole elektronike dhe t ndahen me pun dh n sit dhe t tjer t si t dh na t verifikueshme t t m suarit. 1 3

Njesia 1_Hyrje ESCO T M SUARIT INFORMAL DHEJOFORMAL ESCO mund t p rdoret p r v rtetimin e t m suarit joformal dhe joformal. Rezultatet e qarta dhe t detajuara t t nx nit q ofrohen p rmes ESCO mund t p rdoren p r t identifikuar, dokumentuar, vler suar dhe certifikuar aft sit dhe p rvoj n q nj individ ka fituar n p rmjet t m suarit joformal ose joformal. 1 4

Njesia 1_Hyrje ESCO P RMIR SIM T VAZHDUESH M ESCO duhet t p rmir sohet vazhdimisht p r t mbetur nj vler e shtuar p r tregun e pun s dhe sistemet e arsimit dhe trajnimit. M 10 shkurt 2022, Komisioni prezantoi zyrtarisht versionin m t fundit t madh t ESCO ESCO v1.1 Klikoni k tu p r t par webinarin 1 5

Njesia 2_ Kualifikimet, Aaftsit, Profesionet ESCO KUALIFIKIMET, AFT SIT , PROFESIONET Shtylla e profesioneve aktualisht detajon 3,008 profesione, t lidhura me klasifikimin ISCO-08. Shtylla e aft sive p rmban 13,890 aft si t lidhura me profesionet. Shtylla e kualifikimeve mbledh t dh na p r kualifikimet formale t ofruara n vendet e BE-s . Sistemi ESCO bazohet n tre shtyllat e kualifikimeve, aft sive dhe profesioneve, q jan t nd rlidhura me nj ra-tjetr n. 1 6

Njesia 2_ Kualifikimet, Aaftsit, Profesionet ESCO KUALIFIKIMET, AFT SIT , PROFESIONET Profesionet ESCO zakonisht p rfshijn : nj p rshkrim, i cili ofron nj shpjegim t shkurt r t kuptimit t profesionit dhe si duhet kuptuar ai; etiketa alternative p r t nj jtin profesion - aspekte rregullatore; vendndodhjen hierarkike brenda ISCO-08; aft sit , kompetencat dhe njohurit thelb sore; aft sit , kompetencat dhe njohurit opsionale. Brenda ESCO, aft sit , njohurit dhe kompetencat p rkufizohen si "thelb sore" ose "opsionale", n var si t t q nit t p rbashk ta p r profesionin ose jo. 1 7

Njesia 2_ Kualifikimet, Aaftsit, Profesionet ESCO - PROFESION Nj profesion sht nj grupim i pun ve q p rfshijn detyra t ngjashme dhe q k rkojn nj grup aft sish t ngjashme. Profesionet nuk duhet t ngat rrohen me pun t apo titujt e pun s. Nd rsa nj pun sht e lidhur me nj kontekst specifik pune dhe ekzekutohet nga nj person, profesionet grupojn pun t sipas karakteristikave t p rbashk ta. 1 8

Njesia 2_ Kualifikimet, Aaftsit, Profesionet ESCO - AFT SI DHE KOMPETENC Aft sia n nkupton aft sin p r t zbatuar njohurit dhe p r t p rdorur njohurit p r t p rfunduar detyrat dhe p r t zgjidhur problemet. Mund t p rshkruhet si njoh se ose praktike. Termi aft si zakonisht i referohet p rdorimit t metodave ose instrumenteve n nj mjedis t caktuar dhe n lidhje me detyrat e p rcaktuara. Termi kompetenc sht m i gjer dhe zakonisht i referohet aft sis s nj personi p r t p rdorur dhe zbatuar njohurit dhe aft sit n nj m nyr t pavarur dhe t vet drejtuar. 1 9

Njesia 2_ Kualifikimet, Aaftsit, Profesionet ESCO - KUALIFIKIM Nj kualifikim sht rezultati formal i nj procesi vler simi dhe vlefshm rie, i cili merret kur nj organ kompetent p rcakton se nj individ ka arritur rezultate t t nx nit sipas standardeve t dh na. 2 0

Njesia 2_ Kualifikimet, Aaftsit, Profesionet ESCO - KUALIFIKIM Sa i p rket shtyll s s kualifikimeve, ajo p rb het nga kualifikime q vijn nga bazat e t dh nave t Shteteve An tare. K to p rfshihen n Kornizat Komb tare t Kualifikimeve (KKK) dhe i referohen KEK-ut. Informacioni kryesor i shfaqur n secilin kualifikim p rfshin: - titullin dhe fush n; - shteti n t cilin ndodhet kualifikimi; - niveli KEK; - nj p rshkrim t shkurt r t kualifikimit; - p rmbajtjen e kualifikimit n aspektin e njohurive, aft sive dhe kompetencave; - llojin e programit t cilit i referohet kualifikimi; - organi i dh nies. 2 1

Njesia 3_ Marrdhniet e ndrsjella ESCO - NDERLIDHJA ME EUROPASS (1) Asetet semantike si ESCO luajn nj rol t r nd sish m n zbatimin e korniz s s re t Europass. Recitali 17 i Vendimit Europass thot se: Pas testimit t duhur dhe duke pasur parasysh pozicionin e Shteteve An tare, ESCO mund t p rdoret nga Komisioni brenda korniz s Europass; p rdorimi i ESCO nga Shtetet An tare sht mbi baza vullnetare, pas testimit dhe vler simit nga Shtetet An tare. 2 2

Njesia 3_ Marrdhniet e ndrsjella ESCO - NDERLIDHJA ME EUROPASS (2) N seksionin "My Skills", p rdoruesit fundor marrin aft sit ESCO si sugjerime p r aft sit p r t nd rtuar profilin e tyre t aft sive dhe ata gjithashtu mund t shtojn manualisht aft sit ESCO; N seksionin My Interests , p rdoruesit fundor mund t specifikojn se far u intereson n form n e etiketave t interesit. Pran tekstit t lir , p rdoruesit fundor p rfitojn nga profesionet ESCO dhe aft sit p r t krijuar etiketa interesi. Etiketat e interesit do t sh rbejn si nj nga inputet p r t ofruar sugjerime t p rshtatura p r kurse dhe pun n Panel. Aft sit dhe profesionet ESCO p rdoren n m nyrat e m poshtme: N profilin Europass, p rdoruesit fundor mund t zgjedhin nj profesion ESCO ose t p rdorin tekst falas p r t plot suar fush n "profesioni ose pozicioni i mbajtur" p r nj p rvoj pune specifike. P rdoruesit fundor mund t zgjedhin gjithashtu nj gjuh nga lista e aft sive ESCO; listat e kontrolluara si 2 3

Njesia 3_ Marrdhniet e ndrsjella ESCO - DIGCOMP Tipari m i r nd sish m i ESCO sht se ai sht i nd rlidhur rrept sisht me kornizat m t r nd sishme nd r-evropiane si EQF, ISCO-08, ISCED-F 2013 dhe Korniza e kompetencave Dizhitale (DigComp). 2 4

Njesia 3_ Marrdhniet e ndrsjella ESCO - DIGCOMP Lidhja e nj kualifikimi t p rfshir n shtyll n e kualifikimit me nj nivel EQF dhe hartimi i tyre me ISCED-F 2013 rrit transparenc n dhe krahasueshm rin e kualifikimeve n vende t ndryshme. Korniza DigComp funksionon si nj fjalor i p rbashk t i kompetencave dixhitale n nivel evropian. DigComp sht i integruar n grupin e aft sive t rthore dixhitale. 2 5

Njesia 3_ Marrdhniet e ndrsjella ESCO - DIGCOMP DigComp: Korniza Evropiane e Kompetenc s Dixhitale (Fleta pune). Burimi: Digital Competences Framework (DigComp 2.2) update published 2 6

Njesia 3_ Marrdhniet e ndrsjella ESCO - ISCO08 Shtylla e profesioneve ESCO p rb het nga profilet e profesioneve ESCO dhe hierarkit p rkat se ISCO08. Fig.1 - ESCO sht hartuar n nivelin e 4-t t modelit hierarkik ISCO. (https://cran.r- project.org/web/packages/labourR/vignettes/occupations_retrieval.h tml) ISCO-08 ofron kat r nivelet e larta t hierarkis (Grupi kryesor, grupet n n-m t m dhenj, grupet e vogla dhe grupet e nj sive), nd rsa ESCO ofron nivelin e pest dhe m t ul t. 2 7

Njesia 3_ Marrdhniet e ndrsjella ESCO - ISCO08 Komplementariteti ISCO-08 sht thelb sor pasi ISCO sht tashm nj sistem referimi i vendosur mir n shumic n e vendeve t BE-s , duke e b r m t leht hartimin e profesioneve edhe me ESCO. P r m tep r, duke qen se kodimi ISCO-08 p rdoret p r analiza statistikore, ai lejon q ESCO t p rdoret gjithashtu si nj mjet i rafinuar p r anketat statistikore t tregut t pun s n BE, pasi terminologjia e p rdorur n ESCO sht m e detajuar se ISCO-08 dhe m af r tregut t pun s. gjuhe. 2 8

TEST PR VET-VLERSIM P r momentin, n sa gjuh sht n dispozicion ESCO? Nj nga synimet kryesore t ESCO sht t mb shtes l vizshm rin gjeografike dhe profesionale. E vertete E rreme Cilat jan tre shtyllat kryesore t ESCO? 15 22 27 Profesionet, Aft sit , Kualifikimet Gjuha, aft sit , profesionet Zhvillimi personal, Etika, Aft sit 2 9

ZGJIDHJET E TESTIT T VET-VLERSIMIT P r momentin, n sa gjuh sht n dispozicion ESCO? Nj nga synimet kryesore t ESCO sht t mb shtes l vizshm rin gjeografike dhe profesionale. E vertete E rreme Cilat jan tre shtyllat kryesore t ESCO? 15 22 27 Profesionet, Aft sit , Kualifikimet Gjuha, aft sit , profesionet Zhvillimi personal, Etika, Aft sit 3 0

FALEMINDERIT MARIANNA.MUIN@IAL.FVG.IT HTTP://WWW.IALWEB.IT/ Financuar nga Bashkimi Evropian. Pik pamjet dhe opinionet e shprehura jan megjithat vet m ato t autorit(ve) dhe nuk pasqyrojn domosdoshm risht ato t Bashkimit Evropianose t Agjencis EkzekutiveEvropianet Arsimit dhe Kultur s (EACEA). As Bashkimi Evropian dhe as EACEA nuk mund t mbajn p rgjegj si p r to.