Leadership in Educational Change Management: Guiding School Transformations

TET 06101 UONGOZI KATIKA ELIMU KUSIMAMIA MABADILIKO KATIKA SHULE Mwl. Msuri, I. S P.MEELA HOMELIBRARY

3. Kufafanua Dhana Ya Usimamizi Wa Mabadiliko Katika Uongozi. a). Kueleza dhana ya kusimamia mabadiliko (change management) atika shule. b). Kueleza umuhimu wa kusimamia mabadiliko kama kiongozi. c). Kuchambua changamoto zinazoendana na mabadiliko. P.MEELA HOMELIBRARY

a). Kueleza dhana ya kusimamia mabadiliko (change management) atika shule. Dhana ya Mabadiliko - Neno mabadiliko hutumika katika elimu kwa maana ya kuboresha ufundishaji na ujifunzaji shuleni. - Wakati mwingine huelezea namna ya kuboresha mazingira ya shule ili ufundishji na ujifunzaji uweze kufanyika kwa ufanisi . P.MEELA HOMELIBRARY

- Mabadiliko yote hupitia hatua mbalimbali ili yaweze kukubalika katika shule ama taasisi. Mambo ya muhimu yanayolenga kuboresha elimu/masomo ni lazima yawe na dira, maono (vision) na malengo ya mabadiliko. P.MEELA HOMELIBRARY

-Tunapozungumzia mabadiliko maana yake ni kubadilisha utamaduni, mazoea au utendaji wa kazi na mahusiano katika shule. Utamaduni wa shule ni elementi ya muhimu sana katika mabadiliko shuleni (Muijs, harris & Chapman, 2005). -Kila shule ina utamaduni wake ambao huitofautisha shule moja na nyingine. - Ni vizuri kutambua kuwa mabadiliko yote sio maboresho lakini maboresho yote ni mabadiliko. P.MEELA HOMELIBRARY

Dhana ya Kusimamia Mabadiliko - Kimsingi ili mabadiliko yaweze kutokea na kufanikiwa shuleni anahitajika kiongozi mwenye utayari na mwenye maono (Transformational &Visionary Leader). - Kiongozi mwenye maono husoma mazingira ya shule kwa umakini ili kubaini shule inahitaji kitu gani na watu gani watahusika katika kufanikisha mabadiliko yatakayo tokea shuleni. -Viongozi wanayo nafasi kubwa ya kutengeneza utamaduni wa kupokea na kusimamia mabadiliko (Hallinger & Kantamara, 2001). P.MEELA HOMELIBRARY

-Dhana ya kiongozi kusimamia mabadiliko ni muhimu sana kwani mara nyingi viongozi ndio wanaopaswa kuwajibika kwa kila jambo linaloendelea shuleni -Viongozi hutengeneza na kuusimamaia utamaduni wa shule katika kazi za kila siku. -Unapoongelea kusimamia mabadiliko unazungumzia kubadilisha utanaduni, mazoea, utendaji na pengine mahusiano ya wadau wote shuleni. P.MEELA HOMELIBRARY

- Walimu Wakuu pia hupaswa kujua watu/wadau wanaofikiri ni muhimu kushiriki katika mchakato wa mabadiliko, wanaojua mahitaji ya mabadiliko na wenye kuwajibika katika mabadiliko hayo na kujihisi kuwao wao ndio wamiliki wa mabadiliko hayo ili yaweze kuleta maana. - Ili mabadiliko yaweze kufanikiwa vizuri ni muhimu kutengeneza utamaduni wenye mahusiano mazuri unaochochea watu kupokea mabadiliko kwa wepesi. (mutual adaptation) P.MEELA HOMELIBRARY

- Kitu muhimu katika kusimamia mabadiliko ni kubadilisha utamaduni wa kufanya kazi kwa mazoea na hii hupelekea shule kujipambanua kutokana na muundo wa uongozi, wajibu wa kila mtu, mbinu za mawasiliano na kushirikiana katika kila jambo. - Kiongozi anayekubali na kuongoza mabadiliko huitwa mwanamabadiliko au transformational leader ambaye hutengeneza na kuisimamia vizuri dira ya maendeleo na kuwavutia wale anaowaongoza. - Kitu muhimu ni kuyatafsiri kwa vitendo hayo mabadiliko (Spillane, 2000). P.MEELA HOMELIBRARY

Kwa nini mabadiliko 1. Kufikia malengo ya elimu yanahitaji wanafunzi kufanya vizuri kitaaluma. 2. Malengo ya elimu ni makubwa hivyo ni lazima kuwepo matatizo katika mchakato wa kuyafikia. 3. Kuboresha mazingira ya ufundishji na ujifunzaji 4. Mabadiliko ya sayansi na teknolojia mf. TEHAMA. 5. Mabadiliko ya mtaala ambayo huhitaji walimu kubadilika katika utendaji wao. 6. Mahitaji ya jamii 7. Uhaba wa rasilimali katika mchakato wa utekelezaji wa mtaala. P.MEELA HOMELIBRARY

Hatua za mabadiliko - Ipo mitizamo mingi inayoelezea hatua za kupitia katika kufanya mabadiliko. 1. Connolly, Connolly & James (2000) katika andiko lao Leadership in Eduacational Change - Wameonesha kuwa kiongozi huongoza mabadiliko katika hatua tatu: 1. Pre-acceleration stage- mwanzo wa mabadiliko. - Kiongozi hubadilisha utamaduni na kuongoza migongano katika taasisi, kuhamasisha ubunifu na kubadilika. P.MEELA HOMELIBRARY

2. Acceleration stage-rapid change- (wakati wa mabadiliko) Mabadiliko yanakolea mwendo. - Kuongoza mazingira ya mabadiliko - kubadilisha mfumo, muundo wa uongozi na wajibu - kujenga umoja na ushirikiano - kuhamasisha mijadala ya kitaaluma (professional dialogue). - kuyaingiza mabadiliko katika taasisi na jamii kwa ujumla. P.MEELA HOMELIBRARY

3. Post acceleration baada ya mabadiliko. - Hii ni hatua muhimu kwa viongozi katika kuyasimamia, kuyaenzi na kuyaboresha mabadiliko pale inapobidi. - Uongozi hujenga utamaduni mpya. - Kuendelea kubadilika katika mfumo wa uongozi wa uwajibikaji P.MEELA HOMELIBRARY

2. Mtizamo wa pili katika hatua za mabadiliko ni ule wa Anderson na Wenderoth (2007)- kitabu choa cha Facilitating Change: Reflection On Six Years Of Education Development Programming In Challenging Environment - Hawa wameelezea kitu kinachoitwa mzunguko wa mabadiliko (change circle) P.MEELA HOMELIBRARY

- Msisitizo ni kwamba, viongozi wanapotaka kuanzisha mabadiliko ni vizuri kujua mzunguko wa mabadiliko. - Kwa mtizamo wao, kuna hatua nne za kuzingatia katika kufanya mabadiliko shuleni. P.MEELA HOMELIBRARY

Hatua hizo ni: 1. Denial Migongano - kukataa, kugoma, kutokubaliana n.k 2. Resistance Kupambana - kusuguana, kuwa na upinzani, kuwepo makundi, kushindana, kuvutanana n.k P.MEELA HOMELIBRARY

3. Exploration of change utafiti juu ya mabadiliko - kuangalia kitakachotokea, kuchunguza,, ugunduzi, majaribio n.k 4. Commitment Kuwajibika - Utayari, kufurahia, kuahidi, kuwa na uhakika, utiifu, nidhamu n.k P.MEELA HOMELIBRARY

Jinsi ya kusimamia mabadiliko katika shule 1. Uongozi mzuri ambao utakuwa chanzo cha mabadiliko (Transformational leadership). Uongozi ni ufunguo wa kufanikisha au kuharibika mabadiliko (Fullan, 2001) Viongozi wanatakiwa kuwa tayari kubadilika kulingana na mahitaji ya mazingira. 2. Kutengeneza dira, maono na malengo ya pamoja (developing shared vision & goals) Mabadiliko lazima yaendane na dira pamoja na maono yanayoongoza hayo mabadiliko (best leadership build shared vision (Anderson & Wenderoth, 2007). P.MEELA HOMELIBRARY

3. Kuwashirikisha wazazi, wanafunzi na jamii kwa ujumla katika hatua za mwanzo za mabadiliko. -Katika kuleta mabadiliko, viongozi wanapaswa kuwashirikisha wadau wote muhimu. -Utamaduni wa kushirikiana na kupanga pamoja hurahisisha usimamiaji wa mabadiliko (Geisjel & Meijers, 2005). P.MEELA HOMELIBRARY

4. Kuweka mipango ya maendeleo ya shule inayokubali mabadiliko. -Kikubwa katika kupanga ni kujenga mazingira rafiki/wezeshi yanayopokea mabadiliko shuleni. -Ni vizuri viongozi wakawaongoza watu wote kwenye kupanga, kutekeleza na kufanya marekebisho yanapohitajika (Spillane, 2000). P.MEELA HOMELIBRARY

5. Kuweka Wazi Mfumo, Muundo Na Wajibu Wa Kila Mtu Katika Kusimamia Mabadiliko (Open Organization Structure). - Mifumo ikiwa wazi husaidia kujenga imani na kuaminiana. -Ili kufanikiwa katika kusimamia mabadiliko ni vyeme viongozi wakajenga uaminifu katika taasisi wanazoongoza (Louis, 2006). P.MEELA HOMELIBRARY

6. Kuwepo Ufuatiliaji, Usimamizi, Upimaji Na Tathmini Ya Mabadiliko Shuleni. -Viongozi wanapaswa kuwa na uwezo wa kuanzisha, kufuatilia na kuongoza mchakato wa mabadiliko (Geisjel & Meijers, 2005). P.MEELA HOMELIBRARY

7. Mabadiliko Yanayotokea Shuleni Lazima Yasisitize Ufundishaji Na Ujifunzaji Ili Kupata/Kufikia Matarajio Ya Elimu Bora. - Viongozi wanatakiwa kuwa tayari kwa hasara (take risk) itakayotokana na mabadiliko katika kuboresha matokeo ya wanafunzi (Connolly, Connolly & James, 2000). 8. Kusherehekea Mafanikio Pamoja (together celebrate success). P.MEELA HOMELIBRARY

9. Kujenga Urafiki Na Shule Na Jumuiya Zinazoizungusha Shule (benchmark & networking). 10. Kuwa Na Utaratibu Wa Kujiendeleza Na Kuendelea Kujifunza Kwa Walimu (Continuous professional development). - Viongozi wanapaswa kuifanya shule kuwa ni sehemu ya walimu kujiendeleza na kuboresha utendaji wao (Geisjjel & Meijers, 2005). P.MEELA HOMELIBRARY

11.Kujenga Mbinu Nzuri Za Mawasiliano Kati Ya Kiongozi Na Wadau Wa Shule. - Kuimarisha mawasiliano na kuendelea kuwafahamishana kila hatua ya mabadiliko/ maendeleo inavyofanyika ni kiungo muhimu katika kipengele cha kuongoza na kusimamia mabadiliko. (Communicating continually about the change is a vital aspect of leading change) (Anderson & Wenderoth, 2007) P.MEELA HOMELIBRARY

12. Kuyaingiza Mabadiliko Katika Utamaduni Wa Shule (institutionalization of change). - Mabadilko yaingie katika mazingira yote muhimu ya shule (Connolly, Connolly & James 2000). P.MEELA HOMELIBRARY

MWISHO mwajifya HapaKaziTu (Magufuli, 2015). P.MEELA HOMELIBRARY