Newborn Care: Essentials for a Healthy Start

SALIK BLMLER FAK LTES EBEL K B L M EBE304- OCUK SA LI I ve HASTALIKLARI B LG S r. G r. S meyye BAL 1

Salkl Yenidoan Ebe304- ocuk Sa l ve Hastal klar Bilgisi Hafta-4 2

erik plan Yenido an nedir? Yenido an n zellikleri Yenido an n Postnatal uyumu Yenido ande erlendirmesi Yenido an ebesinin g revleri 3

Ama Yenido an n zelliklerini kavramak Yenido ande erlendirmesini yapabilmek Yenido anebesinin g revleri hakk nda bilgi sahibi olmak 4

Salkl yenidoan 38-42. gestasyon haftas nda do mu olan, 2500-4000 gram a rl nda, do umdan hemen sonra a layan, ekstrauterin ya ama kolay uyum sa layan, konjenital anomalisi ya da hastal olmayan bebektir. 5

Yenidoan dnemi (neonatal dnem) ya am n ilk bir ay n kapsar. 0-7 g n erken neonatal d nem, 7-28 g n ge neonatal d nem olarak bilinir. Neonatal d nem, yenido an i in y ksek riskli bir d nemdir. Yenido anlarya amlar n s rd rebilmek i in optimal bir bak ma gereksinim duyarlar. 6

Yenidoannve annenin bakmnda ama : Do um ncesi, do um s resi ve do um sonras d nemde anne ile bebe ini desteklemek Aile ve bebek aras nda ba l l n geli mesine yard m etmek Yenido an n ekstrauterin ya am uyumu s ras ndaki fizyolojik komplikasyonlar nlemek Yenido an nbulgular nda normalden sapan durumlar n tan mak Yenido an noptimum bak m n s rd rmektir. 7

Bebek Doduktan Sonra Yap lmas Gerekenler Sa l kl bir ya am i in do umdan sonraki ilk dakikalar ok nemlidir. Bebe in ba do duktan hemen sonra, steril bir gazl bez parma a sar larak a z i indeki salg lar temizlenir. Bu temizleme i lemi sonda ile a z ve burun aspire edilerek de yap labilir. Bebek do duktan sonra 15-30 saniye i inde g bek kordonu kar n duvar ndan 10-15 cm. uzakl ktan klemplenir. Bu klempe 1-2 cm uzakl ktan da ikinci klempleme yap l r. Kordon, iki klemp aras ndan steril bir makasla kesilir. 8

Istlm kuru bez ile yenidoann tm v cudu ve ba kurulan r ve yenido an annenin g s ne yat r larak cilt cilde temas sa lan r. zeri kuru, s cak bir rt ile rt l r. lk emzirme denemesi yap l r. Annenin do um sonras durumu uygun de ilse, rne in sezaryenle do um yapt ysa annenin durumu uygun olur olmaz emzirilir. 9

Apgar puanlamas yaplr (Birinci ve be inci dakikada) Sar l k, do um travmas ve konjenital anomali y n nden de erlendirilerek kaydedilir. Bebek tart l r, boy ve ba evresi l l r. Gonokokal oftalmik neonatorumdan korumak i in g zlerine antibiyotik i eren damla damlat l r. 10

Yenidoannbarsak sistemi doumda steril oldu u i in K vitamini sentezi yetersizdir. Bu nedenle t m yenido anlarado umu takiben bir saat i inde .M yolla K vitamini (1 mg) yap l r. G bek damarlar kontrol edilir. ki arter ve bir ven olmal d r. Fiziksel de erlendirmesi yap l r. Koluna kimli ini g sterir kol band tak l r. Yumu ak, pamuklu giysiler giydirilir. Is kayb n nlemek i in ba rt l r. Anne-bebek ili kisi ba lat l r. 11

Yenidoann Postnatal Uyumu ve Fizyolojik zellikleri Ya am n ilk 24 saati, ekstrauterin ya ama uyum i in maj r fizyolojik de i ikliklerin ortaya kt ok kritik bir d nemdir. Fetusun oksijen, beslenme ve art k maddelerin uzakla t r lmas gibi t m ya amsal gereksinimleri plasenta taraf ndan kar lanmaktad r. Do umda yenido an n ekstrauterin ya ama uyum sa layabilmesi i in v cut sistemlerinde baz de i iklikler olmas gereklidir. 12

YenidoannVcut Issn Kaybetme Yollar Buharla ma (Evaporasyon): V cut y zeyinden suyun buharla mas sonucu meydana gelir. Bebe in slak ve plak b rak lmas , do umdan hemen sonra y kanmas bu yolla s kayb n art r r. Hava ak m (Konveksiyon):V cut s cakl n n do rudan havaya transferidir. Bebe in bulundu u ortamda hava ak m ya da r zgar olmas bu yolla s kayb n art r r. 13

letim (Kondksiyon):Bebein cildi ile cildin dorudan temas ettii di er bir y zey aras ndaki s transferine ba l d r. Yenido an nso uk y zeye yat r lmas bu yolla s kayb n art r r. I ma (Radyasyon):V cut s cakl n n yenido anlado rudan temas olmayan so uk, sert bir objeye transfer olmas ile meydana gelir. Bebe in duvar, pencere gibi so uk bir objeye yak n yat r lmas bu yolla s kayb n art r r. 14

Yenidoanda hipotermi belirtileri; Aktivitede azalma, letarji, hipotoni, emmede zay flama, g s z a lama, yava ve y zeysel solunum, apneik speller, s rt ve ekstremitelerde k zar kl kla birlikte sertle me ve y z n parlak k rm z bir renk almas 15

Hipotermi, eer mdahale edilmezse, kahverengi ya depolar n n t kenmesi, oksijen gereksiniminin artmas , solunum s k nt s , glukoz t ketiminin artmas na ba l hipoglisemi, metabolik asidoz, sar l k ve hipoksi ile sonu lan r. Hipotermi ilerledik e metabolizmadaki de i iklikler sonucunda kalp fonksiyonlar nda bozulma, kanamalar ( zellikle akci er) ve hatta l m g r lebilir. 16

Yenidoanda hipoterminin daha kolay ve s k g r lme nedenleri; V cut y zey alan n ngeni olmas Ba n v cut y zeyinin %25 iniolu turmas Is y retmek ve korumak i in beden k tlesinin k k olmas Post r n de i tirerek s y koruma becerisinin olmamas V cut s cakl n d zenleyen mekanizmalar n tam geli memi olmas Derisinin ince ve deri alt ya dokusunun az olmas 17

Hepatik Uyum 18

Hemopoetik Uyum 19

Gastrointestinal Sistemin Uyumu 20

riner Sistem Deiiklikleri 21

mmn Sistemin Uyumu 22

Yenidoann lk De erlendirilmesi lk de erlendirmede ama lar; yenido an n res sitasyon gereksinimini belirlemek, gestasyonel ya n saptamak ve herhangi bir konjenital anomalisi ya da hastal olup olmad n de erlendirmektir. Yenido an nilk de erlendirmesi; apgar puan n n de erlendirilmesini, genel l mlerinin yap lmas n , gestasyon ya n n saptanmas n , ya am bulgular n n ve genel g r n m n n incelenmesini kapsar. 23

Bulgular 0 1 2 Yok Kalp at mh z 100/dakika n n 100/dakika n n zerinde D zenli solunum, alt nda Yok Solunum Zay f, y zeysel, d zensiz g l a lama Genel hipotoni Ekstremitelerde Aktif, hareketli, Kas ton s hafif fleksiyon ekstremiteler fleksiyon Kuvvetli aks rma, Yok Y z n hafif Refleks uyar s buru turma, a lama, ks rme Burna nelaton sonda ka lar n atma sokuldu unda) Soluk, mavi G vde pembe, Deri rengi V cudun tamam ekstremiteler mavi pembe 24

2) Fiziksel lmler V cut A rl Normal yenido anlardav cut a rl 2500- 4000 gr. aras ndad r. Yenido anya am n ilk haftas nda v cut a rl n n %7-10 unu kaybeder. Bu a rl k kayb na; anneden gelen hormonlar n kayb , s v al m n n azalmas , idrar ve gaita ile s v kaybedilmesi neden olur. Anne s t alan bebek do um a rl n 10 g n, mama ile beslenen bebek ise 7 g n i inde tekrar kazan r. 25

Boy Ortalama boy uzunlu u 50 cm olup 48-53 cm aras nda Yenido an fleksiyon pozisyonunda oldu undan boyunu l erken bacaklar hafif d z olarak uzat lmal d r. Ba evresi Termde bir yenido an nba evresi 33-37 cm aras nda olup ortalama 35 cm dir. G s evresi 30.5 -33 cm aras nda olup genellikle ba evresinden yakla k 3 cm daha azd r 26

3) Gestasyon Yann Saptanmas Gestasyon ya n n saptanmas nda son adet tarihi, erken gebelik ultrasonografisi gibi y ntemler kullan lmakla birlikte Dubowitz ya da Novak Ballard y ntemleri ile yap lan fiziksel ve n rolojik de erlendirme uygulamada nem ta maktad r. 27

4) Yaam Bulgular V cut S cakl Yenido an nv cut s cakl aksillar yolla l ld nde 36,5-37 C, rektal yolla l ld nde ise 36,5-37,6 C t r. 28

Nabz Do umdan hemen sonra yenido an solunumu ba latmaya abalad i in kalp at m h z dakikada 170 e, a lay nca 180 e kar. Derin uykuda 100 n alt na d er. Ortalama 110- 160/dakika aras ndad r. 29

Solunum Yenido an n solunumu ortalama 30-60 /dakikad r. Solunumun derinli i, h z ve ritmi d zensizdir. Siyanozsuz k sa apne periyodlar olabilir. 30

Kan Basnc Yenido anbebe in do umdan hemen sonraki kan bas nc de eri 70/45 mmHg d r. Do umu izleyen g nlerde yava bir y kselme g zlenerek 100/50 ye ula r. 31

5) Yenidoanda Fiziksel De erlendirme Post r Yenido an n uterustakine benzer bir post r vard r. 32

Deri Normal yenido an n derisi pembe ve yumu akt r. Do umdan sonraki ilk saatlerde deri rengi daha koyudur. Deri genellikle deriye yap k, gri-beyaz renkte bir madde olan verniks kazeoza ile rt l d r. Yenido an nomuzlar , s rt , ekstremiteleri ve aln lanugodenilen ince t ylerle kapl d r. Lanugo t yleri term yenido anlarda az, preterm bebeklerde bol miktardad r. 33

Akrosiyanoz: Milia: Toksik Eritem (Eritema toksikum): Mongol lekeleri: 34

Ba Term yenido an nba v cuduna oranla b y k olup ba /g vde oran t r. 35

Gzler Yenido andag z rengi de i iklik g stermekle birlikte g zler genellikle gri- mavidir Mavi renkli sklera osteogenezis imperfektan n belirtisi olabilir. Skleran n sar olmas ise hiperbilir binemiyi g sterir. Do um s ras nda bas n nedeniyle subkonjoktival kanama geli ebilir. 2-3 hafta i inde kendili inden iyile ir. 36

Yenidoan Ebesinin zellikleri 37