Partnership for Promotion and Popularization of Electrical Mobility

Sistemi Sistemi automatskog automatskog upravljanja elektri nim elektri nim vozilima upravljanja u u vozilima Nata a Popovi , Mirjana Maksimovi Univerzitet u Isto nom Sarajevu Green Week u Green Week u Isto nom Isto nom Sarajevu, Elektrotehni ki fakultet, Isto no Sarajevo 22-26. april 2024. Isto nom Sarajevu Sarajevu: Aktivnosti vezane za Green Week, Univerzitet u "Funded by the European Union. Views and opinions expressed are however those of the author(s) only and do not necessarily reflect those of the European Union. Neither the European Union nor the granting authority can be." Partnership for Promotion and Popularization of Electrical Mobility through Transformation and Modernization of WB HEIs Study Programs/PELMOB Call: ERASMUS-EDU-2022-CBHE-STRAND-2 Project Number: 101082860

Program: ERASMUS-EDU-2022-CBHE-STRAND-2 Project number: 101082860 1. Uvod S porastom svijesti o klimatskim promjenama i iscrpljenosti fosilnih goriva, raste potra nja za ekolo ki prihvatljivim opcijama prevoza. Elektri na vozila (EV) predstavljaju klju nog aktera u ovom pozitivnom zaokretu, koriste ielektri nu energiju umjesto tradicionalnih goriva. Sa nultom emisijom tetnih gasova, elektri na vozila predstavljaju istiju alternativu u odnosu na konvencionalna vozila. Postoje etiri vrste elektri nih vozila: Vozilo na baterije (engl. Battery Electric Vehicle BEV), Hibridno elektri no vozilo (engl. Hybrid Electric Vehicle HEV), Priklju no-hibridno elektri no vozilo (engl. Plug-in Hybrid Electric Vehicle PHEV), Vozilo na gorive elije (engl. Fuel Cell Electric Vehicle FCEV). Partnership for Promotion and Popularization of Electrical Mobility through Transformation and Modernization of WB HEIs Study Programs / PELMOB

Program: ERASMUS-EDU-2022-CBHE-STRAND-2 Project number: 101082860 1. Uvod Sistemi upravljanja su od su tinskogzna aja za unapre enje efikasnosti i performansi elektri nih vozila. Tri klju na izazova u procesu dizajna elektri nih vozila su: tehnologija vozila, tehnologija elektri nog pogona, sistemi za upravljanje energijom. Efikasan izbor tehnika upravljanja zavisi od preciznih mjerenja i ocjene uslova rada elektri nog vozila. Partnership for Promotion and Popularization of Electrical Mobility through Transformation and Modernization of WB HEIs Study Programs / PELMOB

Program: ERASMUS-EDU-2022-CBHE-STRAND-2 Project number: 101082860 2. Tipovi sistema automatskog upravljanja u elektri nim vozilima 2.1 Kontrola upravljanja volanom (Steering Control) Sadr i komponente koje su odgovorne za promjenu pravca kretanja vozila i odr avanje pravca vo nje prema eljivoza a. Senzor volana Stvarni kurs eljeni kurs Gre ka Mehanizam volana Elektri no vozilo Voza (Regulator) - +- Vizuelna i taktilna povratna sprega Partnership for Promotion and Popularization of Electrical Mobility through Transformation and Modernization of WB HEIs Study Programs / PELMOB

Program: ERASMUS-EDU-2022-CBHE-STRAND-2 Project number: 101082860 2. Tipovi sistema automatskog upravljanja u elektri nim vozilima 2.2 Tempomat (Cruise Control) Omogu avavoza u da podesi eljenu brzinu vozila i da je automatski odr ava na eljenoj vrijednosti bez dodirivanja pedale gasa. eljena brzina EV eljena brzina na osovini Stvarna brzina na osovini Stvarna brzina EV Motor ventila EV i motor +- Ventil K 1/K Regulator Senzor brzine Partnership for Promotion and Popularization of Electrical Mobility through Transformation and Modernization of WB HEIs Study Programs / PELMOB

Program: ERASMUS-EDU-2022-CBHE-STRAND-2 Project number: 101082860 2. Tipovi sistema automatskog upravljanja u elektri nim vozilima 2.3 Adaptivni tempomat (Adaptive Cruise Control - ACC) Adaptivni tempomat je sistem koji automatski prilago ava brzinu kretanja vozila u odnosu na vozilo koje se nalazi ispred njega u cilju odr avanja zadatog bezbjednog odstojanja. Pozicija vozila ispred Vozilo ispred EV eljeno rastojanje Pozicija EV + Regulator Aktuator EV - +- Video kamera i algoritam za obradu Relativna pozicija EV Referentna fotografija Partnership for Promotion and Popularization of Electrical Mobility through Transformation and Modernization of WB HEIs Study Programs / PELMOB

Program: ERASMUS-EDU-2022-CBHE-STRAND-2 Project number: 101082860 2. Tipovi sistema automatskog upravljanja u elektri nim vozilima 2.4 Kontrola vu e (Traction Control) Cilj ove kontrole je da se maksimizuje pneumatika spre avanjem ko nica i tokom ubrzanja. Obrtni moment motora Kontrola ubrzavanja prijanjanja za kolovoz blokade proklizavanja Brzina to ka Dinamika to ka + - Senzor +- Izmjereno klizanje Stvarno klizanje + - + - 1/Rw Rw-Radijus to ka Dinamika vozila Senzor Brzina vozila Moment ko enja Kontrola ko enja Partnership for Promotion and Popularization of Electrical Mobility through Transformation and Modernization of WB HEIs Study Programs / PELMOB

Program: ERASMUS-EDU-2022-CBHE-STRAND-2 Project number: 101082860 2. Tipovi sistema automatskog upravljanja u elektri nim vozilima 2.5 Regulacija temperature Savremena vozila imaju sistem za regulaciju ambijentalnih uslova unutar vozila to doprinosi komforu putnika. Temperatura unutar EV eljena temperatura Unutra njost EV Termostat i klima ure aj +- Senzor temperature Partnership for Promotion and Popularization of Electrical Mobility through Transformation and Modernization of WB HEIs Study Programs / PELMOB

Program: ERASMUS-EDU-2022-CBHE-STRAND-2 Project number: 101082860 3. Integracija upravlja kih operacija u elektri nim vozilima Dinami ki sistem upravljanja elektri nim vozilima integri eelektri ne, elektronske, mehani ke, hemijske i ostale sisteme. Cjelokupni dinami ki sistem upravljanja elektri nim vozilima ima hijerarhijsku strukturu i mo e se podijeliti na tri dijela. Dinami ki sistem upravljanja EV Upravlja ka jedinica vozila (VCU) Upravljanje vozilom Upravljanje motorom Upravljanje napajanjem Kontroler vozila Kontroler motora Baterijsko napajanje Sistem za upravljanje baterijom Pedala gasa, pedala ko nice Transmisija Instrumentacija To kovi, drajveri Pomo no napajanje Komunikacija Punja i Partnership for Promotion and Popularization of Electrical Mobility through Transformation and Modernization of WB HEIs Study Programs / PELMOB

Program: ERASMUS-EDU-2022-CBHE-STRAND-2 Project number: 101082860 3. Integracija upravlja kih operacija u elektri nim vozilima Na najvi em nivou je glavni kontroler vozila ili elektronska upravlja ka jedinica vozila (VCU). Na nivou ispod nalaze se sekundarni kontroleri za upravljanje vozilom, motorom i baterijom. Pedala gasa Pedala ko nice Informacije od zup anika Ostale informacije o EV Upravlja ki signali Protok energije Mehani ke veze Kontroler motora Kontroler vozila (VCU) Motor vozila Zup anik Osovina Sistem za upravljanje baterijom (BMS) DC/DC konvertor Pomo na baterija Baterija Jedinica za upravljanje dijagnostikom Punja Pumpa rashladne te nosti Vakuum pumpa ko nice Klima ure aj PTC grija Ventilator Eksterno napajanje Partnership for Promotion and Popularization of Electrical Mobility through Transformation and Modernization of WB HEIs Study Programs / PELMOB

Program: ERASMUS-EDU-2022-CBHE-STRAND-2 Project number: 101082860 3. Integracija upravlja kih operacija u elektri nim vozilima Osnovne funkcije VCU su: Kontrola obrtnog momenta, Kontrola optimizacije energije ko enja, Upravljanje energijom, Dijagnostika i obrada kvarova, Pra enje stanja vozila, Odr avanje i upravljanje mre om. Partnership for Promotion and Popularization of Electrical Mobility through Transformation and Modernization of WB HEIs Study Programs / PELMOB

Program: ERASMUS-EDU-2022-CBHE-STRAND-2 Project number: 101082860 4. Izazovi, inovacije i trendovi razvoja sistema automatskog upravljanja u elektri nim vozilima Glavni izazovi sa kojima se suo avaju sistemi automatskog upravljanja u elektri nim vozilima su: Inteligentno integrisanje, Slo enost upravljanja energijom, Pove anjedu inepre enog puta vozila, Standardizacija i interoperabilnost. Partnership for Promotion and Popularization of Electrical Mobility through Transformation and Modernization of WB HEIs Study Programs / PELMOB

Program: ERASMUS-EDU-2022-CBHE-STRAND-2 Project number: 101082860 4. Izazovi, inovacije i trendovi razvoja sistema automatskog upravljanja u elektri nim vozilima Neke od novina u domenu sistema automatskog upravljanja u elektri nim vozilima su: Proces integracije algoritama ma inskog u enja, Kori enje naprednih tehnika optimizacije, Kori enje algoritama za predikciju odr avanja, Istra ivanje mogu nosti upotrebe decentralizovanih struktura upravljanja, Upotreba vje ta ke inteligencije za razvoj naprednih sistema, Integracija tehnologije autonomne mobilno u, Kori enje tehnologija obrade podataka na ivici mre e u realnom vremenu, vo nje sa elektri nom Partnership for Promotion and Popularization of Electrical Mobility through Transformation and Modernization of WB HEIs Study Programs / PELMOB

Program: ERASMUS-EDU-2022-CBHE-STRAND-2 Project number: 101082860 4. Izazovi, inovacije i trendovi razvoja sistema automatskog upravljanja u elektri nim vozilima Upotreba koncepta vehicle-to-everything - V2X, Upotreba najsavremenijih koncepata interfejsa izme u ovjeka i ma ine (Human Machine Interface - HMI), Problemi sa sajber-bezbjedno u povezanih elektri nih vozila, Inovativni upravlja ki sistemi za pametno punjenje, Implementacija strategija upravljanja kako bi se maksimizovalo prikupljanje energije iz izvora kao to su regenerativni amortizeri i solarni paneli, Kreiranje upravlja kih sistema koji inebe i ne tehnologije punjenja prakti nijim i efikasnijim, Optimizacija kontrole temperature unutar baterija i drugih klju nih komponenata upotrebom inteligentnih algoritama. Partnership for Promotion and Popularization of Electrical Mobility through Transformation and Modernization of WB HEIs Study Programs / PELMOB

Program: ERASMUS-EDU-2022-CBHE-STRAND-2 Project number: 101082860 5. Zaklju ak U pore enju sa tradicionalnim vozilima sa motorima sa unutra njim sagorijevanjem, elektri na vozila su energetski efikasnija, koriste manje energije, te su istija i ekolo ki prihvatljivija opcija zbog izuzetne sposobnosti da zna ajno smanje emisije tetnih gasova. Da bi pobolj ala ukupnu efikasnost, rije ila operativne probleme i maksimizovala performanse, automobilska industrija aktivno unapre uje sisteme upravljanja elektri nim vozilima. Napredak u tehnologiji upravljanja maksimizuje odr ivi potencijal elektri nih vozila omogu avaju i njihovu nesmetanu integraciju sa obnovljivim izvorima energije. Automobilska industrija ima za cilj kontinualno unapre enje upravlja kih sistema elektri nih vozila kako bi se suo ila sa izazovima, prihvatila inovacije i anticipirala budu e trendove, otvaraju i time put ka odr ivoj i efikasnoj budu nosti transporta. Partnership for Promotion and Popularization of Electrical Mobility through Transformation and Modernization of WB HEIs Study Programs / PELMOB

Program: ERASMUS-EDU-2022-CBHE-STRAND-2 Project number: 101082860 Hvala na pa nji! Partnership for Promotion and Popularization of Electrical Mobility through Transformation and Modernization of WB HEIs Study Programs / PELMOB