Turkish Contributions to Islamic Civilization

Trklerin slam Medeniyetine Katk lar Nelerdir? T rkler, 750 y l nda Abbasilerin iktidara gelmesinden sonra kitleler h linde M sl man olmaya ba lad lar. D r stl k, cesaret ve kahramanl k gibi zelliklere sahip olan T rklere, Abbasi halifeleri b y k bir yak nl k g sterdiler. Onlara zellikle orduda nemli g revler verdiler. Bu s re ten sonra T rkler, slam d nyas ndaki geli melerde etkin rol oynad lar.

Trkler, Abbasiler Dneminde ortaya kan ve M sl manlar n birli ini tehdit eden i isyanlar n bast r lmas nda nemli g revler stlenmi lerdir. Ayr ca slam d nyas ndaki kar kl ktan yararlan p M sl manlar zerine ak nlar d zenleyenBizans n sald r lar na kar koymu lard r. Uzun y llar boyunca devam eden Ha l Seferleri ne kar m cadele etmi lerdir. T rkler, asker ve siyasi alanda oldu u gibi k lt r ve medeniyet alan nda da slam a b y k hizmetlerde bulunmu lard r. H kimiyet kurduklar topraklarda ok say da cami ve medrese yapm lar, limler yeti tirmi lerdir. B ylece slam dininin do ru bir ekilde renilip anla lmas na ve ya anmas na katk sa lam lard r.

Harezm (l. 846), matematik alannda al malar yapm nemli bir T rk bilginidir. O, s f rl ondal k sistemi bularak insanlar , kullan lmas zor olan Romen rakamlar ndan kurtarm t r. Matemati in bir dal olan logaritma ve cebirin kurucusu say l r. nl T rk bilginlerinden Ulu Bey ( l. 1449) ve Ali Ku u ( l. 1474), astronomi alan nda nemli al malar yapm t r. Ulu Bey, Semerkant ta bir rasathane kurmu , burada nemli bilginler yeti tirmi tir. Onun yeti tirdi i bilginlerden biri Ali Ku u dur.

Mslman Trk bilginlerinin tp alannda da nemli hizmetleri olmu tur. Bu alanda en nl isim, bn-i Sina ( l. 1037) dir. bn-i Sina n n t bba dair tan nm bir ok eseri vard r. Bu eserlerden biri, ansiklopedik nitelik ta yan Kitab ifa, di eri ise El-Kanun Fit-T p t r. bn-i Sina, idrar tahlili yaparak idrar ekerini bulmu ve eker hastal n n tedavisiyle ilgili nemli al malar yapm t r. Kan dola m yla ilgili nemli bilgiler ortaya koymu tur. slam k lt r ve medeniyetine katk da bulunan bilginlerden biri de Biruni ( l. 1051) dir. Biruni, maddelerin zg l a rl klar n n hesaplanmas zerinde al m t r. Yapt bilimsel al malar sonucunda n sesten daha h zl hareket etti ini tespit etmi tir. nl T rk bilginlerinden Farabi ( l. 950); felsefe, matematik, mant k, astronomi gibi pek ok alanda al malar yapm ve eserler vermi tir, ilimlerin Say m adl kitab nda, ilk kez ilimleri s n fland ran ki i olmu tur. O, slam d nyas nda felsefe gelene inin b y k ustas ve kurucusu say l r.

Trkler, sanat alannda da nemli almalar yapm lard r. H kimiyetleri alt nda bulunan topraklarda ok say da cami, medrese, han, hamam, kervansaray, t rbe, dar ifa, e me vb. yap lar in a etmi lerdir. Bu alanda yeti mi olan en nemli isim, Mimar Sinan ( l. 1588) dir. O, mr boyunca seksen bir cami, d rt y zden fazla mescit, altm a yak n medrese, on alt kervansaray, on d rt imarethane (a evi), otuz saray, otuz iki hamam, bir ok su kemeri, k pr , saray ve mahzen yapm t r. T rkler g zel yaz yazma sanat na olduk a nem vermi lerdir. Arap harfleriyle g zel yaz yazma sanat na h sn hat denir. Atalar m z, g zel sanatlardan biri olan minyat re de nem vermi lerdir. Minyat r; k t veya deri zerine sulu boya veya alt n suyu ile ince f r alar kullan larak yap lan renkli resim sanat d r.

LK MSLMAN TRK DEVLET